Polen in drie reizen
Dit verhaal begint als ik contact maak met Jan en Irena via Picasa. Jan levert soms commentaar op mijn plaatjes en van het een komt het ander. Er worden familiariteiten uitgewisseld en in juni 2012 zou ik hen gaan opzoeken in Starachowice. Helaas werd Irena ziek en daarom werd de reis uitgesteld tot het moment dat zij weer (wat) beter zou zijn.
Dat levert meteen voldoende tijd om op internet wat verder te kijken dan mijn neus in Polen lang is. "Polen is plat, plat en plat en je moet uitkijken daar bij die criminelen". Tsja, vooroordelen te over. Ik besluit om er een wat uitgebreidere trip van te maken dan alleen op en neer naar Starachowice, Krakow, Warszawa, Gdansk en diverse grote natuurparken komen op het programma. Het verst gelegen is Bialowieski dat gedeeld wordt met Wit Rusland. Dit is het laatste oerbos van Europa. Of ik er binnen kan kijken, zal daar moeten blijken want de plaatjes laten een tamelijk onbegaanbare toestand zien.
Het zijn drie soloreizen in drie verschillende jaren 2013, '15 en '19 geworden die min of meer dezelfde structuur hadden waarbij de eerste stopplaats steeds Lagów was zo`n 50 km voorbij de Duits-Poolse grens waar Camping De Kroon zich bevindt. Een aardig dorp met een aardige camping die door aardige mensen wordt gerund. Ja, Nederlanders.
Mijn eerste kennismaking met het Poolse land voelt meteen goed, zeker na een fraaie zonsopkomst de volgende morgen rond een uur of vier. Om kwart voor vijf rijd ik het dorp uit op weg naar Starachowice op plm.1350 km. van Zwijndrecht. Wat opvalt, is dat er om een uur of vijf al volop mensen op pad zijn. Te voet, per fiets of auto, of wachtend op een collega om mee te rijden. De gemakswinkels, zo noem ik die maar, zijn al open voor de krant, de koffie en een broodje. Een vroeg volkje, of zijn de afstanden naar de werkplek zo groot in dit grote land? Misschien kom ik daar nog achter tijdens deze trip. In de vroege morgen word ik opgeschrikt door een stoomfluit rechts van mij. Het is ergens vóór Mostki als ik op een spoorwegovergang af rijd. In een flits kijk ik naar rechts en zie een stoomtrein aankomen. Als de machinist niet aan de stoomfluit had getrokken, zou ik waarschijnlijk tegen de trein zijn gereden. Goed opgelet van die man. Maar een stóómtrein in 2013? Ja, en hij rijdt zo te zien ook nog gewoon als stoptrein over deze lijn.
Nog actieve tsjoektsjoek
Kerkje in Lagów
Ik ben veel te voeg op pad gegaan en de afspraak is dat ik rond een uur of vier bij mijn gastvrouw en -heer aan zou bellen. Geen nood want het weer is mooi, de wegen zijn zeer leeg en bijgevolg kan het tempo drastisch omlaag. In Starachowice koop ik een bos geel/roze rozen voor Irena. Thuis had ik al wat lekkere "sapjes", chocola en oude kaas aangeschaft want met lege handen aankomen is niet mijn ding. De ontvangst is allerhartelijkst en na het eten, schnitzels met lekkere aardappeltjes en groente, word ik door Jan en zijn zoon begeleid naar de camping in Brody.
De volgende dag meld ik mij om acht uur Jan laat mij wat zaken in en rond Starachowice zien.
Het weer wordt steeds beter en de temperatuur stijgt naar zomerse waarden. We lopen heel wat af en ik heb `s avonds bijna geen poot meer over. Goed voor het lijf. We gaan naar de zoon van Jan en we krijgen een klein pianoconcert van zijn kleinzoon. De jongen speelt geweldig en Jan is daar ook terecht zeer trots op.
Kerk in Starachowice waar ook de schoenen van de pastoor mogen luchten
Zondag gaan we met zijn andere zoon die in Kielce woont naar Krakow en de zoutmijn van Wieliszka. Krakow is een mooie zeer levendige stad. We bezoeken de belangrijkste plekken en zeker het oude centrum. Het is alleen erg warm om een stad te bezoeken. Het is plm. 37 graden en in Nederland heerst de herfst. De zoutmijn is daarom een verademing met z`n 15 graden. We dalen via allemaal houten korte trappen af tot een meter of negentig. Daarna scharrelen we nog verder naar beneden tot zo`n 130 meter. Er moet hier onvoorstelbaar zijn afgezien in het verleden. Nu heerst er rust en wordt het werk gedaan door standbeelden van zout. Gelukkig mogen we met een kleine lift weer omhoog. Zes mensen als haringen in een tonnetje aan een touwtje omhoog en het gaat erg snel, gelukkig. Na de zoutmijn is het even zoeken naar de plek waar de camper moet staan. Volgende keer toch maar weer de naam noteren. Onderweg naar huis eten we in een soort wegrestaurantje, goed voor weinig.
Na Jan te hebben afgeleverd bij zijn Irena ga ik met mijn rijdende huis weer naar Brody. Maandagmorgen om een uur of zeven bij Jan, want er valt nog een soort klooster te bezoeken op een berg, een burcht die wordt gerenoveerd en ook het plaatsje Sandomierz dient met een bezoek vereerd te worden. De map op heb ik Kerk, Burcht en Stad genoemd.
Krakow met mooie uitzichten
De Swietokrzyskie Bergen zijn de oudste bergen in Polen, met kale rotsige toppen. De hoogste en de mooiste gedeeltes, waaronder het Sparrenwoud (Puszcza Jodłowa) staat onder bescherming als het Swietokrzyski Nationaal Park. Op de Lysa Gora, de een na hoogste top van de Swietokrzyskie Bergen (596 m), staat een Bernardijnenklooster met relikwieën van het Heilige Kruis.
De weg door het bos omhoog naar het klooster heeft aan beide zijden houten "stalletjes" waarin houten beelden van de kruisweg. Mooi gemaakt. Ik maak er een enkele foto van ondertussen mijn longen uithijgend want het is hier en daar knap steil. Er lijkt maar geen einde aan te komen. Dan is er eindelijk de losstaande toegangspoort met nog een eindje klimmen daarachter. Het klooster is zoals verwacht mooi en onverwacht kunnen we er ook wat eten. Ik kies voor Zurek en dat is heerlijk eten. Dan volgt ons bezoek aan de burcht Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - (bij het stadje Ujazd). Een indrukwekkend geheel waar minstens nog tien jaar werk in zit. Het binnengedeelte deed mij sterk denken aan het Colosseum in Rome.
Sandomierz is een mooi en rustig stadje zoals u op de foto`s kunt zien. Het heeft een groot centraal plein waaromheen wel het een en ander te smullen valt. De toren bij de stadspoort wordt ook beklommen waarmee deze dag vooral uit omhoog en omlaag klimmen bestaat. Pffffft....maar dit stadje is een bezoek meer dan waard.
Dinsdagmorgen was ik om 03.45 wakker om op zoek te gaan naar Bijeneters en toen ik om 04.15 wegreed begon het zeer licht te regenen. Op de plaats waar ik moest zijn, loopt een modderig pad omhoog (ik ben in dat Heilige Kruis Gebergte waarvan de hoogste "top" plm. 569 mtr is maar allez) en intussen nam de lichte regen ernstiger vormen aan. Maar toch doorgaan want dit soort inspanningen en moeite dienen tenslotte beloond te worden. Maar wat ik ook keek of luisterde, géén Bijeneters. Wel een enkele Sijs die een andere Sijs trachtte te lijmen en ook andere lieten zich horen maar niet zien. Na een worsteling van plm. 2,5 km waarbij het duidelijk werd dat de onderste puntjes van mijn longen het nog steeds doen, besloot ik terug te keren. De lichte regen was inmiddels echte regen geworden en de camera, lens, verrekijker én ikke zelvus werden aardig nat.
De Bijeneters - Merops apiaster (in 2018 lukte het veel beter zoals u ziet) :-)
Zoals afgesproken ben ik op zaterdag tegen twee uur bij Jan en Irena voor mijn galgenmaal. Ik heb mij uitgesloofd met twee flessen Martini Vermout en een bos kunsttulpen voor Irena. De rozen waren als snel verwelkt en deze blijven tenminste staan. Voor Jan een doos met Finlandia wodka waarbij wat kleine flesjes waarin Finlandia met een smaakje. Irena had een lekkere soep en weer de smakelijke schnitzeltjes met aardappeltjes en komkommer. Natuurlijk een drankje erbij. Om half zes neem ik afscheid want wat hen betreft mag ik ook nog brood blijven eten etc. Het is mooi geweest. Zij hebben zeer hun best gedaan en wij blijven in contact.
Vandaag zondag en op mijn gemak doe ik de ochtendverplichtingen als badderen, ontbijten, koffie en ga rond half tien op weg naar Warszawa. Het is redelijk weer en voor een deel rijd ik binnendoor. Voor een ander deel via de E-77. Onderweg trakteer ik mijzelf op een koffie met een stukje appelgebak dat Charlotte wordt genoemd. Wat onderweg opvalt is dat de begraafplaatsen behoorlijk worden bezocht. Zou dat te maken hebben met de Poolse Moederdag, of is dit gebruikelijk op zondagen? Als ik op de camping kom, is er plaats voor één nacht want morgen komt een groep van veertien kaaskoppen met caravans etc. hier de boel onveilig maken. Als de beheerder ziet dat ik slechts over een minicamper beschik, mag ik blijven en zien we morgen wel waar ik tussen word gefrommeld. Maakt mij niet uit. De voorzieningen zijn top, de gebouwen zijn top, de camping is top, men is zeer vriendelijk. Het is de WOK-camping maar er wordt niet gewokt.
Het weer zit even niet mee want voor de volgende twee dagen staat er regen op het programma. Dat begint vandaag al om vijf uur. Toch ga ik morgen met de bus naar de stad om de boel te verkennen en om eens te kijken of ik aan koffiefilters kan komen. Ik heb koffie op de Poolse manier gezet dus gemalen koffie in een kopje en kokend water opschenken. Tijdje laten trekken en klaar is Jan. Het smaakt goed maar waar laat je die bezonken prut in een camper? De prijs van de camping valt ook niet mee vanwege het feit dat je in de stad zelf zit. Betaalde ik in Brody nog 7,50 neuroses, hier wordt dat 17,50 neuroses.
Warschau, een prachtig herbouwde stad met een gruwelijke geschiedenis
De maandag ziet er erg grijs uit en het zal ook een zeer natte dag worden. Je koopt hier voor nog geen vier Euro een dagkaart voor tram en bus met onbeperkte overstapmogelijkheden en een geldigheid van vierentwintig uur. Uiteindelijk wil ik toch graag Mila 18 zien zoals ik dat in het boek van Leon Uris heb gelezen. Het adres bestaat niet meer maar de straat staat nog op alle kaarten en in alle navigatiesystemen. Ook Google Earth kent het adres. Op de plek is nu een verhoging (nog een restant puin?) waar een klein monument op staat ter nagedachtenis.
Vlakbij is een stuk rots, waarop de namen van de Joodse verzetsstrijders die hier het leven hebben gelaten, zijn gebeiteld. Een oude Joodse man en een man die hem vergezelt, zijn speciaal hiervoor uit New York hierheen gekomen. Op mijn vraag aan de oude man of hij hier familiebanden heeft, wil hij niet echt antwoorden maar uit wat hij mompelt, begrijp ik dat dit wél zo is. We nemen afscheid en gaan ieder ons weegs. Ik loop terug naar de oude stad om weer tram en bus te nemen naar de camping. Maar voordat ik in kan stappen ben ik tot op mijn ondergoed doorweekt. Het maakt mij niet uit na dit bezoek. Morgen ga ik op m`n gemak naar Bialowieza. Het is toch weer een regendag en die kun je beter rijdend doorbrengen.
Het was een aardige rit naar Bialowieza zij het dat de wegen wat commentaar behoeven.
De uitvalsweg van Warszawa naar het oosten is zeer slecht. Noordelijk van de E 30 dus binnendoor rijdend. De zijkanten vertonen vele gaten en kuilen tot kraters van 30 cm. diep. Wie daar met een wiel in komt, raakt dat wiel geheid kwijt. Er stond één slachtoffer langs de weg met het rechter voorwiel bijna achterstevoren onder de verder onbeschadigde wagen. Als je die strook wilt vermijden, rijd je bijna continu met je linker spiegel tegen het tegemoetkomende aan. Hier kun je met een caravan dus onmogelijk rijden zonder brokken te maken. Maar het zijn toch maar korte stukken van enkele kilometers die zo slecht zijn. Over het algemeen zijn de wegen goed tot zeer goed te noemen. In Warszawa vertrok ik met regen maar allengs werd dat minder naar het oosten. In de loop van de middag werden het enkele buien die overtrokken.
Dat Polen zeer katholiek is, daar kun je niet omheen. Daarom besloot ik er wat foto`s aan te wagen o.a. op een begraafplaats. Iedereen ligt braaf dezelfde kant uit te kijken en iedereen is van kunstbloemen voorzien en ook olieglaasjes zijn ruim voorhanden maar branden niet. Door al die kunstbloemen lijkt het alsof er iedere dag veel mensen komen maar dat is schone schijn. Wie goed kijkt, ziet hoe het onkruid welig tiert op de graven en soms zelfs de kunstbloemen overwoekert. Nog heel veel kerkleden tellend, worden er duidelijk ook nog nieuwe godshuizen gebouwd en sommige zijn architectonische pareltjes te noemen. Naar het oosten rijdend, zie je het katholieke verschuiven naar het orthodoxe. Waren het eerst langs de weg en bij dorpen de Mariabeelden met versiering, nu zijn het meestal orthodoxe kruisbeelden. Op de begraafplaatsen is dat een mengelmoesje. De Russische graven dragen allemaal zo`n orthodox kruis.
Een ander opvallend aspect is dat de huizen langzamerhand bijna allemaal van hout zijn. Net als Noorwegen, heb je hout dan bouw je in hout. Maar ook zie je dat er steeds meer stenen huizen worden gebouwd. Hetzelfde euvel doet zich voor als jaren geleden in Portugal, Help de mensen aan leningen en flinke schulden, laat ze mooie auto`s en huizen kopen en leg de rekening in de toekomst neer. Grote billboards over kredieten tot 200.000 zloty terwijl de gewone man nauwelijks rond kan komen van een maandgeld. Dat gaat dus niet goed.
Nog een zeer opvallend feit is het volledig ontbreken van moslimuitingen als hoofddoekjes, lange gewaden en zwarte baarden. Zelfs in Krakow of Warszawa niets van gezien. Zouden die er gewoon niet zijn of is er geen noodzaak tot provocerende aanwezigheid van deze zaken. Moet ik toch nog eens naar vragen. (inmiddels weet ik dat xenofobie hier hoogtij viert en het verstandig is om niet naar Polen te gaan voor moslims).
Rond half twee ben ik op de camping waar maar weinig mensen staan. Als de camping eigenaresse terugkomt van een boodschap schrijf ik in en hoor dat ik 35 zloty per dag mag kosten. Ik ga op zoek naar info over het Oerbos en met enige moeite vind ik de VVV. Daarna duik ik een kleine supermarkt in om alsnog te proberen koffiefilters te scoren. Wat mij in heel Polen nog niet is gelukt, lukt hier. Helemaal tegen de grens van Wit Rusland tovert de jongedame vier dozen à vijftig stuks tevoorschijn. Ik koop meteen de hele voorraad op. Een flink stuk Goudse kaas moet er ook aan geloven. Op deze camping blijkt geen internet aanwezig en dan voel je je toch een beetje geamputeerd van de wereld. Maar allez, een paar dagen zonder is wellicht gezonder.
Ik vind het opvallend dat hier toch ook weer redelijk wat Ollanders blijken te komen naast de gebruikelijke nationaliteiten als Duitsers, Oostenrijkers en Fransen. Nu eerst maar eens voor een hap zorgen, Morgen verder.
Woensdag. Vandaag een aardige ronde gemaakt om het oerbos om een indruk te krijgen van het geheel. Het oerbos zelf kom je alleen in als je met een gids gaat en daar houdt Jan helemaal niet van. Lekker eigenwijs en lekker zelf doen. Ik maak veel kilometers over bos- en andere onverharde wegen en twee keer stopt het bij de grens met Wit Rusland. Bisons of Wicents en vogels hebben geen visum nodig en naar verluidt, zitten die allemaal aan die kant, pech dus. Opvallend is toch wel dat er niet één dier te zien valt op een verloren haasje na. De enige vogel van formaat is en over zeilende Ooievader of -moeder. Nu had ik in het geheel niet de illusie om een Wisent te kunnen zien maar dit is wel erg mager. Het is net als met die Noren, ze zetten een waarschuwingsbord neer voor overstekende Bisons maar die zijn hier gewoon niet. De tocht begint vandaag met de ontdekking dat ik eigenlijk in de Alblasserwaard ben. Ik schiet dezelfde Orchideeën, hetzelfde Veenpluis en ook nog het Oranjetipje. Het moet niet gekker worden. Veel, erg veel bos gezien en ook dat een bos niet alleen maar droog is. Hier moet je steeds uitkijken dat je niet wegzakt in de niet altijd zichtbare veenblub. Rond 3 uur ben ik weer bij de camping en probeer nog internet te contacten bij een hotspot onderweg maar helaas, dat lukt niet. Morgen ga ik verder naar de BOBR-camping in het Biebrzanskipark.
Donderdag: Voor de Polen is het vandaag een speciale vrije dag want er is iets gebeurd heel lang geleden wat ze nu nog even op willen halen. Het hele land ligt meteen stil en zij hebben zich verzameld rond de kerken in de dorpen en steden. Als de hoofdman zijn bezweringsformules heeft uitgesproken en hij driftig heeft gestrooid met het antioxidatiemiddel wijwater gaan zij een rondje om de kerk doen. Of zij daarna naar de kroeg gaan, weet ik niet maar aangezien er ook vrouwen, kinderen, opa`s en oma`s bij zijn, zal dat niet het geval zijn.
Als ik uiteraard stapvoets zo`n groep passeer dan word ik aangegaapt alsof ik een Aliën van Mars ben of erger. Ik trek mij daar verder maar even niets van aan. Onderweg volg ik mijn Carmen en die stuurt mij het bos in, letterlijk en figuurlijk. Ik volg een tijdje haar pad en besluit eerst eens koffie te zetten op een kruispunt in het bos. Ik word meteen aangevallen en opgevreten, dus na de koffie ga ik meteen weer terug naar de gewone weg. Mijn klacht dat er geen dieren te zien zijn, wordt ook gelogenstraft want twee reeën steken parmantig maar wel heel snel mijn pad over. In de velden zie ik met de kijker een paar Kraanvogels en ik kan een paar shotjes maken van een Bruine Kiekendief in actie. Maar het blijft erg dun op dit gebied. Bos en wei en akkerland bij de vleet, alles in een immer glooiende cadans, maar vrijwel geen leven in de brouwerij.
Als ik maandag bij de BOBR-camping aankom, is de eigenaar even gevlogen dus wacht ik op zijn terugkomst. De eerste aanblik valt niet mee. Het lijkt allemaal nogal vervallen. Hij laat mij binnen en als eerste worden de gevolgen van de ligging bij een soort moeras zichtbaar. Het barst van de muggen, vliegen, dazen, wespen en ander stekend spul. De toiletten en douches zijn ronduit smerig en ik ben echt niet zo moeilijk op dit punt. Maar dit vraagt zélfs van mij teveel. Ik wens hem veel geluk en besluit om door te rijden naar mijn volgende doel waarnaar ik pas na een paar dagen zou vertrekken. Dat is de camping in Novy Most midden in het Mazurische merengebied. Erg mooi, evenals de route er naartoe. Carmen lijdt, ja met lange ij, mij en Bellerophon, over een bospad van 9,5 km. Gaat allemaal goed en het is te verteren maar toch. Als ik bij de kampong aankom, word ik begroet door een groep lallende en brallende jonge (en ook wat oudere) Polen. Drank is vaak in het spel maar ook dit gaat zelfs mij iets te ver. Ik keer direct om en laat ook dit gebied vallen als een Poolse baksteen.
Een Buidelmees in de bouw
Poolse landluchtjes
Ik ben het alleen reizen meer dan beu, geen maatje, geen praatpaal, niets te delen en dat doet er geen goed aan. Ik tik Berlijn in de navigator om zodoende snel de weg naar huis te kunnen nemen. Maar eerst moet ik uit dit achterland van Polen zien te komen en al rijdende blijkt dat ik er best diep inzit. Een snelweg naar onze Oosterburen, nu de Westerburen, is niet snel voorhanden. Onderweg gluur ik naar campingmogelijkheden en die kans komt bij Katno een paar honderd meter rechts van de 16 bij het meer Szelag Wielki. Wat ik daar aantref, is een lege camping, zo`n beetje in aanbouw. Maar keurige voorzieningen en verder alles wat een man z`n hartje kan begeren. De bazin, een schoonheid, spreekt (na 13 jaar Londen) vlekkeloos Engels. Wij hebben een gesprek over Polen, de crisis etc. Onderweg heb ik toch wel keiharde armoede gezien. Flats die van de betonrot aan elkaar hangen, kerels hangend op de hoek met een fles bier of ander spul. Jongelui die verveeld met niks opkijken als ik langs kom. En ook wel de prachtige kleuren die in sommige dorpen en stadjes op die grijze betonnen wooneenheden zijn gespoten. Het fleurt erg op, alleen de communistisch aandoende nummering levensgroot op de zijkanten bederft de pret een beetje. Laten we zeggen Zsrodek 49 A. Dat is het eerste flatblok in dit dorp van die naam. De volgende is dan Zsrodek 49 B t/m E. En dan heeft ieder flatje nog een nummer uiteraard. En in die flatjes wonen ook weer nummers maar dat zijn wij zelf ook in Nederland, nummers!!
Ik `s morgens om 03.45 van de camping in Katno. `s Middags om 18.15 ben ik bij mijn kleindochter die de laatste etappe gaat lopen van de avondvierdaagse en dát telt. De rit verloopt overal vlot behoudens soms langs vele kilometers wegonderhoud in Duitsland. De énige file staat natúúrlijk in Nederland bij Gorkum. Ben je bijna thuis, is het het overvolle Nederland dat je fnuikt. Maar alles bij elkaar toch heel wat gezien, zowel het land als de mensen als de omstandigheden etc. Gdansk en Poznan moeten wachten op een volgende keer want die komt er wel bij leven en welzijn.Tot slot nog een link naar Bialowieza met veel beestjes in macro: https://goo.gl/photos/ThYuraaW2eeFSLK48
Do Zobaczenia = Tot later